Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherbourne – jest to metoda którą w naszej placówce pracujemy od początku jej istnienia. System ćwiczeń został wypracowany w latach sześćdziesiątych i ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Główna idea metody to posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapia zaburzeń tego rozwoju.
Opracowany przez Weronikę Sherborne, system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi. Z tak zwanego baraszkowania, które pojawia się we wczesnym dzieciństwie, każdego zdrowego dziecka i w każdej normalnej rodzinie. Genialność tej metody polega właśnie na jej prostocie i naturalności.
Udział w ćwiczeniach metodą W. Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych, ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna. Dlatego dziecko czuje się w niej bezpiecznie, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Wczesne wspomaganie rozwoju dla rodziców jest szansą na zrozumienie potrzeb, wzmocnienie się w kompetencjach rodzicielskich i zaakceptowanie trudnej sytuacji jaką jest wychowanie dziecka niepełnosprawnego tak, aby rodzina mogła realizować różne cele życiowe. Dziecko we wczesnym okresie rozwoju posiada wyjątkowo dużą plastyczność układu nerwowego co w znaczący sposób wpływa na możliwość korekcji zaburzonych funkcji i kompensacji deficytów. Objęcie dziecka i rodziny specjalistyczną pomocą pozwoli na zminimalizowanie zaburzeń rozwojowych dziecka tak, aby uzyskało ono potencjalnie możliwy dla niego rozwój ruchowy, intelektualny, społeczny i emocjonalny. Dla rodziców będzie poświadczeniem, że nie są sami w tej nie jednokrotnie trudnej sytuacji i mogą korzystać z dostępnej pomocy, tylko muszą o niej wiedzieć. Wielospecjalistyczna i kompleksowa stymulacja rozwoju psychoruchowego dziecka powinna być ukierunkowana w zakresie sprawności ruchowej i manualnej , mowy i myślenia oraz zdolności poznawczych.
Formy pomocy i wsparcia obejmują:
- rehabilitację ruchową
- wszechstronną, intensywną i systematyczną stymulację rozwoju mowy pod kierunkiem logopedy,
- oddziaływania psychopedagogiczne: zabawy ogólnorozwojowe, dostarczanie dziecku różnych bodźców (wzrokowych, słuchowych i dotykowych), budzenie zainteresowania zabawkami poprzez wskazywanie możliwości manipulowania nimi, wykorzystywanie elementów następujących metod: zabawy fundamentalne, Ruch Rozwijający V. Sherborne, metodę Porannego Kręgu, Programy Aktywności Ch. Knilla, muzykoterapię i biblioterapię
Alternatywne metody komunikacji
AAC (Augmentative and Alternative Communication) oznacza komunikację wspomagającą i alternatywną. Komunikacja wspomagająca to działania, których celem jest pomoc w porozumiewaniu się osób nieposługujących się mową lub posługujących się nią w ograniczonym stopniu. W naszej placówce wprowadzany jest system gestów Makaton, PCS oraz piktogramy. Celem głównym zajęć jest nauka nawiązywania kontaktu oraz dostarczenie uczniom nieposługującym się mową systemu komunikacji dzięki któremu mogliby porozumiewać się z otoczeniem. Na zajęciach wprowadzone i utrwalane są symbole PCS oraz gesty obrazujące czynności samoobsługowe wykonywane przez uczniów codziennie oraz oznaczające zajęcia podczas pobytu w placówce. Celem głównym zajęć jest:
- Rozbudzanie potrzeb komunikacyjnych.
- Utworzenie pomocy wizualnych pozwalających na lepsze „radzenie sobie” w różnych sytuacjach życiowych.
- Rozwijanie i integrowanie rozwoju ucznia w zakresie sfery poznawczej, społecznej i motorycznej jako warunku pojawiania się zachowań komunikacyjnych.
- Nauczanie rozumienia znaczenia słów będących rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, zaimkami, przyimkami i liczebnikami.
- Wyrażanie potrzeb za pomocą symboli PCS, piktogramów lub gestów Makaton.
- Określanie swego samopoczucia za pomocą alternatywnych metod komunikacji.
- Formułowanie za pomocą symboli odpowiedzi na pytania osoby mówiącej.
- Uczestniczenie w rozmowie.
Nauka posługiwania się symbolami lub gestami w swojej zasadniczej treści opiera się na rejestrze upodobań dziecka. Nauczyciel na bieżąco tworzy plan pracy z dzieckiem, dostosowując go do jego indywidualnych potrzeb i możliwości. Plan obejmuje następujące formy pracy i tematykę:
- „wypowiadanie się” – używanie symboli podczas rutynowych zajęć edukacyjnych, np. w porannym kręgu,
- określanie czasu i pogody na przygotowanej do tego celu tablicy,
- układanie i „odczytywanie” planu dnia, planu zajęć edukacyjnych,
- „odczytywanie” planu czynności (np. na zajęciach praktycznych),
- uczestniczenie w „opowiadaniu” książek, bajek, zdarzeń przy pomocy symboli, gestów Makaton
Wprowadzając symbole PCS, piktogramy zachowujemy pewną kolejność (chociaż ta kolejność może ulec zmianie), a mianowicie:
- wykorzystanie symboli PCS, piktogramów do wyrażanie „tak” i „nie”,
- kształtowanie pojęcia ,ja” przy pomocy piktogramów, symboli PCS
- budowanie słownika dziecka poprzez wprowadzanie symboli rzeczy z najbliższego otoczenia, symboli nazw osób, symboli określających cechy przedmiotów, zjawisk, symboli,
- uczuć i stanów, symboli odpowiadających określeniom czynności,
- wzbogacanie słownika o określanie czasu, przyimki, liczebniki,
- budowanie wyrażeń i zdań,
Zapoznawanie dziecka ze słowami (symbolami, piktogramami, gestami) odbywa się poprzez wykonywanie następujących ćwiczeń:
- dopasowywanie, czyli łączenie symbolu z wykonywaną czynnością, konkretem,
- dopasowywanie, czyli łączenie symbolu z ilustracją,
- łączenie dwóch takich samych symboli,
- łączenie dwóch jednakowych symboli, ale o różnych rozmiarach (symbol duży i symbol mały),
- wybieranie spośród dwóch lub większej ilości symboli konkretnego wymienionego przez nauczyciela symbolu,
Najwłaściwszym sprawdzianem rozumienia przez ucznia znaczenia symboli jest ich używanie w naturalnych sytuacjach codziennego życia w placówce, chociażby dla wyznaczania mu zadań do wykonania, czy też uzyskiwania od niego odpowiedzi na pytania.
Liczba symboli wprowadzana u dziecka zależna jest od jego umiejętności, potrzeb i wymagań. Do słownika włączane te symbole, które najlepiej odpowiadają potrzebom komunikacyjnym dziecka. Jest to proces ciągły, gdyż zmieniają się u dziecka potrzeby, zdolności i wymagania.
Terapia ręki
Zajęcia terapii ręki mają na celu usprawnianie tzw. małej motoryki, czyli precyzyjnych ruchów dłoni i palców, jak również dostarczania wrażeń dotykowych i poznawania dzięki nim różnych kształtów i struktur materiałów oraz nabywanie umiejętności ich rozróżniania. W trakcie zajęć wykonuje się ćwiczenia i zabawy mające rozwinąć sprawność ruchową całej kończyny górnej dziecka, sprawność manipulacyjną dłoni, umiejętność chwytu, koordynację pomiędzy dłońmi oraz doskonalenie czynności samoobsługi. Ręka spełnia swoje funkcje, gdy wszystkie jej elementy składowe, a więc kości, stawy i mięśnie działają prawidłowo i zachowana jest ich wielostronna współpraca. Wszystkie proponowane zabawy mają swoją kolejność i nie są wprowadzane w sposób przypadkowy. Rozwój małej motoryki zawiera się w rozwoju psychomotorycznym dziecka i przebiega równolegle do jego całościowego rozwoju. Oznacza to, że wszystkie działania proponowane w trakcie terapii są odpowiednio dobrane nie tylko do poziomu manualnego dziecka lecz także do poziomu jego funkcjonowania poznawczego.
Zajęcia odbywają się według następującego schematu:
- Powitanie.
- Stymulacja proprioceptywna.
- Seria ćwiczeń rozmachowych.
- Seria ćwiczeń manualnych.
- Seria ćwiczeń precyzyjnych.
- Relaks.
- Pożegnanie.
Dla każdego ucznia opracowany został indywidualny program terapii, który jest kompleksowym narzędziem zawierającym obserwację, planowanie celu i etapów jego realizacji.